İsveçli havacılık devi Saab'ın CEO'su Micael Johansson, Gripen savaş uçaklarının potansiyel satın alımı konusunda Portekiz ve Kanada ile müzakerelerin sürdüğünü doğruladı. Bu adım, Portekiz'in F-35A Lightning II'nin planlanan tedarikini iptal etmesinin ardından gelirken, listede çok sayıda gelişmiş savaş uçağının bulunduğu ifade edildi. Anlaşmanın sağlanması halinde Porteskiz Hava Kuvvetlerinin eskiyen F-16 filosunun yerini Gripen savaş uçaklarının alacağı açıklandı.
Johansson, İsveç gazetesi Dagens Industri'ye verdiği röportajda, Saab'ın, uzun süredir ittifak üyesi olan Portekiz'in eskiyen F-16 uçak filosunu modernize etmeye çalıştığı bir dönemde NATO havacılık pazarındaki varlığını genişletmeye çalıştığını dile getirdi.
Bu gelişme, Avrupa'daki artan jeopolitik gerginlikler ve kıtanın Amerikan yapımı askeri donanıma bağımlılığına ilişkin daha geniş bir tartışmanın ortasında geliyor. Portekiz seçeneklerini değerlendirirken, Gripen, Lockheed Martin F-35 gibi daha pahalı platformlara göre uygun maliyetli ve çok yönlü bir alternatif olarak ortaya çıkıyor ve NATO'nun gelecekteki tedarik eğilimleri ve transatlantik savunma işbirliği için stratejik çıkarımlar hakkında sorular gündeme getiriyor.
Portekiz'in Gripen'e olan ilgisi, savunma ihtiyaçlarına ve mali kısıtlamalarına yönelik pragmatik bir cevabı yansıtıyor. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün 2024 tarihli bir araştırmasına göre, yıllık yaklaşık 4 milyar dolarlık bir savunma bütçesiyle Portekiz, NATO'nun güçlü savunma devleri arasında yer almıyor.
F-16'LARIN ÖMRÜ DOLUYOR
Hava kuvvetleri şu anda 24 F-16AM ve dört F-16BM jeti işletiyor ve bunların çoğu operasyonel ömürlerinin sonuna yaklaşıyor. F-35'in yüksek satın alma ve bakım maliyetleri ile ABD dış politikasındaki son dönemdeki değişimler, Lizbon'u alternatiflere yönelmeye itti.
Portekiz Savunma Bakanı Nuno Melo, Público gazetesine ülkenin jeopolitik öngörülemezlik ve Avrupa seçeneklerini değerlendirme ihtiyacı konusundaki endişeleri dile getirerek F-35 planlarını yeniden gözden geçirdiğini söyledi. Uygun fiyatlılığı ve operasyonel esnekliğiyle bilinen Saab'ın Gripen'i bu boşluğu doldurarak kendini geçerli bir rakip olarak konumlandırdı.
LİSTEDE YER ALAN DİĞER SAVAŞ UÇAKLARI
Portekiz hükümeti tarafından değerlendirilen seçenekler arasında Eurofighter Typhoon ve Dassault Rafale savaç uçakları da yer alıyor. Bu platformlar beşinci nesil uçaklarla ilişkilendirilen düşük gözlemlenebilirlik özelliklerini içermese de, performans özellikleri, endüstriyel işbirliği potansiyeli ve Avrupa Komisyonu'nun Avrupa içi tedariklere öncelik verme çağrıları da dahil olmak üzere Avrupa Birliği stratejik savunma girişimleriyle uyumlulukları açısından değerlendiriliyor.
Gripen, MS 20, MBDA Meteor hava-hava füzesi, Boeing GBU-39 Küçük Çaplı Bomba, güncellenmiş radar modları, dijital yakın hava desteği işlevleri, iyileştirilmiş Link 16 bağlantısı ve geliştirilmiş sivil navigasyonun entegrasyonunu içerir. Ek iyileştirmeler arasında kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer (CBRN) pilot koruması, bir yer çarpışma önleme sistemi (GCAS) ve SPK 39 Modüler Keşif Pod II kullanılarak gece operasyon yeteneğine sahip gelişmiş özellikler yer alır.
Kısa vadeli operasyonel gereksinimleri karşılamak için Portekiz, Aralık 2024'te Embraer'den 12 A-29N Super Tucano uçağının satın alınmasını onayladı. NATO standartlarına göre inşa edilen bu uçaklar yakın hava desteği, istihbarat, gözetleme, keşif (ISR) ve ileri pilot eğitimi için tasarlanmıştır. Bu tedarik, 2018'de Alpha Jet filosunun emekliye ayrılmasıyla oluşan yetenek boşluklarını ele almaktadır.
